Farmel wil groeien en doet dat ook

Zuivelbedrijf Farmel haalt jaarlijks bijna 320 miljoen kilo melk bij Nederlandse boeren op. In België bedraagt het volume een kleine 100 miljoen kilo. Vecozuivel werd overgenomen en de directie zet in op verdere groei. 'Onze klanten vragen meer melk, dus wij groeien mee', zeggen directeur Jetze Kempenaar en mede-eigenaar Jan-Henry van der Linde.

Van der Linde begon op 1 januari 2008 het handelsplatform in zuivel Farmel met 31 miljoen kilo melk. Veertien jaar later is dit ruim tien keer zoveel en is de handel in zuivel nog steeds veruit de belangrijkste tak van sport voor het bedrijf in het Flevolandse Emmeloord waar ruim zeventig mensen werken.

Van der Linde heeft samen met Aris van Ommeren en Johan Schep de Farmel-aandelen in handen. Dat wil zeggen: 50 procent van de handelstak in alles wat zuivel betreft.

Ausnutria

De andere 50 procent is eigendom van Ausnutria. Dit bedrijf, gevestigd in het Friese Heerenveen en onlangs voor een derde overgenomen door de Chinese zuivelreus Yili, is gelijktijdig een van de belangrijke klanten van Farmel, naast vijftig andere partijen in binnen- en buitenland.

"Het gerucht van 45 cent melkprijs voor vijf jaar vast klopt niet."

- JAN-HENRY VAN DER LINDE, MEDE-EIGENAAR FARMEL

Farmel heeft in Nederland tweehonderd melkveehouders op contract en koopt daarnaast melk aan op de markt. Een significant deel van de melk wordt in loonwerk, op productielocaties waar contracten mee zijn gesloten, verwerkt tot boter en kaas voor klanten.

Verschillende melkstromen

Daarnaast probeert de onderneming zich te onderscheiden in het bedienen van verschillende specifieke melkstromen, zoals biologische zuivel. Vecozuivel in het Flevolandse Zeewolde is met deze melkstroom groot geworden. Toen dit bedrijf vorig jaar een overnamekandidaat zocht, sloeg Farmel toe.

Het bezit van een eigen productielocatie betekent een nieuwe stap voor Farmel. 'Dat we nu een eigen productielocatie bezitten, waar we ook de directie over voeren, betekent niet dat we van plan zijn meer eigen productielocaties op te zetten of over te nemen', stelt Jetze Kempenaar. Hij is de directeur die twee jaar geleden werd aangesteld om de groeiambities van het handelsbedrijf mede in goede banen te leiden.

'Deze kans paste, maar wij zijn geenszins van plan een concurrent te worden van onze huidige klanten', vult Van der Linde aan. 'Handel in zuivel voor klanten is en blijft onze corebusiness.'

Differentiatie in melkstromen

Kempenaar en Van der Linde zijn ervan overtuigd dat de differentiatie in melkstromen doorzet. Een daarvan is de melkstroom voor zuivel met sterren van het Beter Leven-keurmerk. Farmel zette deze duurzame melkstroom drie jaar geleden, in samenwerking met de Dierenbescherming en supermarktketen Jumbo, in de markt. De zes deelnemende melkveehouders ontvangen een plus van 4,5 cent per kilo verkochte melk onder dit label.

Na een moeizame start komt de vaart er volgens Van der Linde nu eindelijk in. 'Dit kalenderjaar gaan we zeker vier tot vijf keer zoveel melk voor het Beter Leven-keurmerk produceren en vermarkten', zegt hij.

Tijd rijp

'Je hebt partijen nodig aan de verkoopkant die de tijd rijp achten om gas te geven op zo'n product. Dat lukte tot nu toe matig, maar nu weten we dat dat wel gaat lukken. Afnemers vragen ernaar en nieuwe afspraken maken dat ik deze volumestijging uit durf te spreken.'

Ook in de verdere handel van zuivel is volgens de Farmel-leiding nog steeds veel groeipotentie. 'In Nederland verwacht ik dat wij nog wel 60 miljoen kilo melk meer kunnen gebruiken op relatief korte termijn en in België 40 miljoen kilo. De laatste jaren toonden veel melkveehouders interesse om zich bij ons aan te sluiten. Met hen gaan we de komende tijd in gesprek', zegt Van der Linde.

Vijfjarige contracten

In het veld gaat het gerucht dat Farmel contracten aanbiedt voor vijf jaar met een melkprijsgarantie van 45 cent per kilo. 'Dat klopt niet. Wel klopt het dat wij met leveranciers apart gaan zitten en contracten opstellen. Daarbij is het vastzetten van de melkprijs via de termijnmarkt een instrument waar we ervaring mee opdoen en dat we de komende jaren vaker willen benutten', zegt Van der Linde.

Kempenaar plaatst een kanttekening bij het vastzetten van de melkprijzen via de termijnmarkt. 'Wij geloven dat dit instrument de komende jaren meer wordt ingezet onder Nederlandse melkveehouders, maar afgelopen najaar legde een belangrijke uitdaging bloot: bij een stijgende zuivelmarkt moet er geld worden bijgestort', zegt hij.

Vertrouwensband

'Wie wordt verantwoordelijk voor dat onderdeel? Als de markt stabiel blijft of daalt en je verdient geld, vindt iedereen het leuk. Maar als je moet bijstorten, is het een ander verhaal. Daarover moet je goede afspraken maken met je leveranciers met wie je ook een vertrouwensband hebt.'

Hoewel ze het gerucht van een melkprijsaanbod van 45 cent per vijf jaar dus ontkennen, bevestigen de mannen dat Farmel harder moeten strijden om melk en melkveehouders vast te houden.

'Iedereen merkt dat het aanbod op de Nederlandse markt krap is en krapper wordt', zegt Kempenaar. 'In dat licht verbazen wij ons erover dat er zelfs onlangs nog zoveel is bijgebouwd aan productiecapaciteit. Heeft iedereen in de zuivelwereld wel in de gaten wat het nieuwe kabinetsbeleid kan betekenen voor het melkvolume in Nederland?'

Eigen kazen en groenten gaan de wereld over

De jaarcijfers van 2021 zijn nog niet bekend, maar de totale omzet van Farmel lag afgelopen jaar naar schatting rond de 450 miljoen euro. Veruit het grootste aandeel wordt behaald met de handel in zuivel vanuit en naar binnen- en buitenland. Daarnaast heeft Farmel een handelstak in fosfaatrechten, maar dat is beperkt met één fulltimemedewerker die deze zaken, die meestal in piekperiodes plaatsvinden, behartigt. Twee andere medewerkers houden zich sinds juli 2021 bezig met de productie en vermarkting van eigen kazen. Dit gebeurt nog steeds op relatief kleine schaal, maar hierin zit volgens de leiding serieuze groei. Dit nieuwe initiatief wordt volop gefaciliteerd en gestimuleerd. Farmel heeft een minderheidsbelang in Dutch Farm Plan. Dit bedrijf richt zich op projectontwikkeling in voornamelijk landen in het Oostblok en Afrika. De handel in fokvee was door Farmel eerder al geoutsourcet. Hetzelfde geldt voor de foeragehandel die sinds 1 januari 2021 is verkocht. Een zijtak sinds vier jaar is Holland Agri Foods, een wereldwijde handel in aardappelen, uien, peen, patat en knoflook. Het is de belangrijkste activiteit naast de zuivelhandel. In 2020 behaalde de onderneming hiermee een omzet van 11,5 miljoen euro. 'In 2021 lag de omzet ongeveer op hetzelfde niveau als in 2020', licht mede-eigenaar Jan-Henry van der Linde van Farmel toe. 'Dat heeft enerzijds te maken met de enorme focus die de groei in onze zuiveltak van ons vraagt, maar veel meer nog met de moeilijke omstandigheden in de markt. Deze handel zetten we sowieso door. Er zit meer dan voldoende groei- en winstpotentie in.'

Bron: Nieuwe Oogst 2022, Hofstee, S.,